Ιερομόναχος Ευθύμιος Τρικαμηνάς. ερμηνεία του 15ου Κανόνος από το νέο βιβλίο του, που μόλις κυκλοφόρησε.

β΄. Ὁ Μέγας Ἀθανάσιος

Θά ἀναφερθοῦμε ἐν συνεχείᾳ στόν πρόμαχο τῆς Ὀρθοδοξίας τόν Μ. Ἀθανάσιο, ὁ ὁποῖος ἦτο σύγχρονος τοῦ Μ. Βασιλείου καί σύμφωνος ἀπολύτως μέ τήν περί

αἱρετικῶν ποιμένων Παράδοσι τῆς Ἐκκλησίας καί την ἀποτείχισι ἀπό αὐτούς. Λέγει λοιπόν ὁ ἅγιος: «Βαδίζοντες δέ τήν ἀπλανῆ καί ζωηφόρον ὁδόν, ὀφθαλμόν μέν ἐκκόψωμεν σκανδαλίζοντα · μή τόν αἰσθητόν, ἀλλά τόν νοητόν · οἷον ἐάν ὁ ἐπίσκοπος ἤ ὁ πρεσβύτερος οἱ ὄντες ὀφθαλμοί τῆς Ἐκκλησίας, κακῶς ἀναστρέφωνται καί σκανδαλίζωσι τόν λαόν, χρή αὐτούς ἐκβάλλεσθαι. Συμφέρον γάρ ἄνευ αὐτῶν συναθροίζεσθαι εἰς εὐκτήριον οἶκον, ἤ μετ’ αὐτούς ἐμβληθῆναι, ὡς μετά Ἄννα καί Καϊάφα εἰς τήν γέενναν τοῦ πυρός. Ὁμοίως καί ἡ χείρ ὁ διάκονος, ἐάν ἀνάξιόν τι πράττῃ, χωριζέσθω τοῦ θυσιαστηρίου» (P.G. 35, 33 · ΒΕΠΕΣ 33, 199).

Ἐδῶ ὁ ἅγιος διδάσκοντας τούς Ὀρθοδόξους παραγγέλλει νά ἐκδιώκουν τούς Ἐπισκόπους καί κληρικούς ἁπλῶς ἐάν «κακῶς ἀναστρέφωνται καί σκανδαλίζουσι τόν λαόν». Ἄν τώρα σκεφθοῦμε ὅτι τά θέματα τῆς πίστεως εἶναι πολύ ἀνώτερα ἀπό ἕναν ἁπλό σκανδαλισμό, ὑπολογίζουμε και τήν θέσι τοῦ ἁγίου δι’ αὐτά. Καί ὅλα αὐτά βεβαίως ἐπιτάσσει νά τά πράττουν οἱ Ὀρθόδοξοι χωρίς ἀπόφασι Συνόδου.

Εἰς ἐγκύκλιον ἐπίσης ἐπιστολή του ὁ ἅγιος, λέγει, περιγράφοντας τήν στάσι τῶν Ὀρθοδόξων: «Διά ταύτης τοίνυν τῆς βίας ὁ ἡγεμών ἥρπασε τάς ἐκκλησίας καί ἁρπάσας Γρηγορίῳ καί τοῖς Ἀρειομανίταις παρέδωκε. Καί οἱ μέν ἐκκήρυκτοι παρ’ ἡμῶν διά τήν ἀσέβειαν γενόμενοι ἐγκαυχῶνται τῇ ἁρπαγῇ τῶν ἐκκλησιῶν, ὁ δέ τοῦ θεοῦ λαός καί οἱ

κληρικοί τῆς Καθολικῆς Ἐκκλησίας βιάζονται ἤ κοινωνεῖν τῇ ἀσεβείᾳ τῶν αἱρετικῶν Ἀρειανῶν ἤ μή εἰσέρχεσθαι εἰς τάς ἐκκλησίας... Τῶν γάρ λειτουργῶν τῆς Ἐκκλησίας

διωκομένων οἱ λαοί καταγινώσκοντες τῆς ἀσεβείας τῶν αἱρετικῶν Ἀρειανῶν αἱροῦνται μᾶλλον οὕτω νοσεῖν καί κινδυνεύειν ἤ χεῖρα τῶν Ἀρειανῶν ἐλθεῖν ἐπί τήν κεφαλήν

αὐτῶν» (ΕΠΕ 9, 204-206). Φαίνεται ἀπό τήν περιγραφή τοῦ ἁγίου ὅτι οἱ Ὀρθόδοξοι, πέρα ἀπό τήν διδασκαλία τῶν Πατέρων, εἶχαν μέσα τους ὡς χάρισμα τήν διαφύλαξι τῆς

ὀρθοδόξου πίστεως καί διά τοῦτο δέν ἐδέχοντο, ἀντί πάσης θυσίας, οὔτε στούς ναούς νά εἰσέλθουν τῶν αἱρετικῶν, οὔτε νά δεχθοῦν ἀπό τούς ἱερεῖς των καμμία εὐλογία. Ἡ

ἔκφρασις τοῦ ἁγίου «Καί οἱ μέν ἐκκήρυκτοι παρ’ ἡμῶν διά τήν ἀσέβεια γενόμενοι» σημαίνει ὅτι οἱ συγκεκριμένοι αἱρετικοί εἶχαν ἀποκηρυχθῆ ὄχι ἀπό κάποια Σύνοδο, ἀλλά ἀπό τούς Ὀρθοδόξους ἐξ αἰτίας τῆς ἀσεβείας των, δηλαδή τῆς αἱρέσεως. Τό «ἐκκήρυκτοι» σημαίνει ἐπίσης ὅτι οἱ Ὀρθόδοξοι δέν εἶχαν μέ αὐτούς καμμία ἐκκλησιαστική ἐπικοινωνία σέ ἀπόλυτο ἐπίπεδο, ὅπως ὁ ἅγιος τό ἐξηγεῖ κατωτέρω. Καί ὅλα αὐτά βεβαίως χωρίς ἀπόφασι Συνόδου διά τούς προκειμένους αἱρετικούς. Οἱ Ἐπίσκοποι αὐτοί εἶχαν προφανῶς νόμιμη καί κανονική Ἀποστολική διαδοχή, ἀλλά εἶχαν ἐκπέσει τοῦ ἀξιώματος λόγῳ τῆς αἱρέσεως.