ΕΟΡΤΟΔΡΟΜΙΟΝ

Ωδή  ε΄.  Ο  Ειρμός.

 

Ιησούς ο ζωής αρχηγός, λύσαι το κατάκριμα ήκει, Αδάμ του Πρωτοπλάστου· καθαρσίων δε, ως Θεός μη δεόμενος, τω πεσόντι καθαίρεται εν τω Ιορδάνη· εν ω την έχθραν κτείνας, υπερέχουσαν πάντα νουν, ειρήνην χαρίζεται.

 

Ερμηνεία.

 


Από διάφορα ρητά συνεκροτήθη το παρόν Τροπάριον υπό του Ιερού Μελωδού· το γαρ «ο ζωής αρχηγός» ερανίσθη από τας Πράξεις, όπου ο Κορυφαίος Πέτρος έλεγε προς τους Ιουδαίους: «Υμείς ητήσασθε άνδρα φονέα χαρισθήναι υμίν, τον δε αρχηγόν της ζωής απεκτείνατε» (Πράξ. γ: 15). Όθεν λέγει ο Μελωδός, ότι ο Ιησούς ο Σωτήρ του Κόσμου, ο αρχηγός της κατά Πνεύμα και αιωνίου ζωής ήλθεν εις τον Κόσμον δια να λύση το κατάκριμα και επιτίμιον, τουτέστι τον θάνατον, εις τον οποίον υπέπεσεν ο πρωτόπλαστος Αδάμ δια την παράβασιν: «Η δ΄ αν ημέρα, φησί, φάγητε απ΄ αυτού (του ξύλου της γνώσεως) θανάτω αποθανείσθε» (Γέν. β: 17)· διότι τοιαύτα είναι τα αποτελέσματα της αμαρτίας, ως λέγει ο Απόστολος: «Τα οψώνια της αμαρτίας θάνατος» (Ρωμ. στ: 23). Και δικαίως εγένετο η εις τον Κόσμον έλευσις του Ιησού· διότι ουδείς άλλος εδύνατο να καταλύση την στέρησιν της ζωής, πάρεξ ο έχων την εξουσίαν της ζωής και του θανάτου, ή καλύτερα να ειπώ, ο ων αυτοζωή και της ζωής αρχηγός. Καθώς δε το σκότος στέρησις ον του φωτός, λύεται από τον Ήλιον, όταν ανατείλη· ούτω και ο θάνατος στέρησις ων της ζωής, ελύθη, όταν ο της ζωής αρχηγός επεδήμησεν. Ο Ιησούς λοιπόν μολονότι δεν είχε χρείαν να καθαρισθή δια του Βαπτίσματος, επειδή ποίαν χρείαν έχει η αυτοκάθαρσις να καθαρισθή; Μ΄ όλον τούτο αυτός καθαίρεται και βαπτίζεται σήμερον χάριν του Αδάμ, όστις έπεσεν εις την λάσπην της αμαρτίας, και δια τούτο εχρειάζετο να καθαρισθή από αυτήν. Βαπτιζόμενος δε εν τω Ιορδάνη ποταμώ, απέκτεινεν εις αυτόν και εθανάτωσε την έχθραν, η οποία ήτον μεταξύ ημών και του Θεού δια την αμαρτίαν. Αφ΄ ου δε την έχθραν εθανάτωσεν, εχάρισεν εις ημάς την εαυτού θείαν ειρήνην, ήτις υπερέχει κάθε νουν και διάνοιαν. Κατεσκεύασε δε το τέλος του Τροπαρίου ο Μελωδός από διάφορα ρητά του Απ. Παύλου· διότι αυτός εν μεν τη προς Εφεσίους επιστολή γράφει: «Χριστός εστιν η ειρήνη ημών, ο ποιήσας τα αμφότερα εν, ο και το μεσότοιχον του φραγμού λύσας» (Εφ. β: 14). Και πάλιν: «Ίνα αποκαταλλάξη τους αμφοτέρους εν ενί σώματι τω Θεώ δια του Σταυρού, αποκτείνας την έχθραν εν αυτώ» (αυτόθι 16)· εν δε τη προς Φιλιππησίους επιστολή γράφει: «Και η ειρήνη του Θεού η υπερέχουσα πάντα νουν φρουρήσει τας καρδίας υμών» (Φιλιπ. δ: 7). Ανέφερε δε το περί ειρήνης ρητόν ο θεσπέσιος Μουσουργός, δια να χαρακτηρίση την πέμπτην Ωδήν, της οποίας ποιητής είναι ο Προφήτης Ησαϊας λέγων: «Κύριε ο Θεός ημών, ειρήνην δος ημίν· πάντα γαρ απέδωκας ημίν» (Ησ. κστ: 12). Ήθελε δε απορήση τινάς, κατά τον Πτωχόν Πρόδρομον, πως ο μεν Παύλος είπεν ανωτέρω, ότι ο Χριστός απέκτεινε την έχθραν εν τω Σταυρώ, ο δε Μελωδός λέγει εδώ, ότι απέκτεινεν αυτήν εν τω Ιορδάνη; Ημείς λοιπόν λύοντες την απορίαν, κατά μεν το πρόχειρον και απλούστερον νόημα λέγομεν, ότι την έχθραν όπου ημείς είχομεν προς τον Θεόν, έλυσεν ο Δεσπότης Χριστός με όλα τα Μυστήρια της ενσάρκου Οικονομίας, και εφιλίωσεν ημάς τω Θεώ και Πατρί με την Σύλληψιν, με την Γέννησιν, με το Βάπτισμα, με το Πάθος, με τον Σταυρόν, και με τον Θάνατόν Του· και δια να ειπώ καθολικώς, εφιλίωσεν ημάς τω Θεώ και Πατρί με όλα τα θεοπρεπή, και ανθρωποπρεπή θαυμάσια έργα, όσα εποίησεν ο ΔεσπότηςΧριστός εν τη ενσάρκω Του επιδημία. Κατά δε το μυστικώτερον και βαθύτερον νόημα λέγομεν, ότι εν τω Ιορδάνη και εν τω Βαπτίσματι ο Χριστός απέκτεινε την έχθραν όπου είχομεν με τον Θεόν· καθότι το Βάπτισμα του Κυρίου Σταυρός ονομάζεται από τον Απ. Παύλον λέγοντα: «Ανασταυρούντας εαυτοίς τον Υιόν του Θεού» (Εβρ στ: 6)· και πάλιν: «Τούτο γινώσκοντες, ότι ο παλαιός ημών άνθρωπος συνεσταυρώθη (εν τω Βαπτίσματι)· «τω Χριστώ»· όθεν ο θείος Χρυσόστομος συν τω Θεοφυλάκτω ερμηνεύοντες τα ανωτέρω ρητά, Σταυρόν το Βάπτισμα ονομάζουσιν· επειδή εις αυτό σταυρώνεται μαζί με τον Χριστόν ο παλαιός της αμαρτίας άνθρωπος. Επειδή λοιπόν ο Σταυρός του Κυρίου εικονίζεται μυστικώς εν τω Βαπτίσματι, δια τούτο ο μεν Απ. Παύλος είπεν, ότι εν τω Σταυρώ απέκτεινε την έχθραν ο Κύριος, ο δε Μελωδός, ότι εν τω Ιορδάνη, ταυτόν ειπείν, εν τω Βαπτίσματι, τω μυστκώς τον Σταυρόν του Κυρίου εικονίζοντι απέκτεινεν αυτήν· Σταυρός γαρ και Βάπτισμα αν και φαίνωνται δύο, ένα όμως είναι τη αληθεία. Αύτη δε η έχθρα, κατά τον Πτωχόν Πρόδρομον, δικαίως ημπορεί να νοηθή δράκων εμφωλεύων εις τα ύδατα, του οποίου την κάραν συνέτριψεν ο Κύριος, κατά τον Δαβίδ λέγοντα: «Συ συνέθλασας την κεφαλήν του δράκοντος» (Ψαλμ. ογ: 14). Τούτο το νόημα βεβαιώνουσι και άλλα ρητά του ιδίου Απ. Παύλου, καθώς το : «Όσοι εις Χριστόν εβαπτίσθημεν, εις τον θάνατον Αυτού εβαπτίσθημεν. Συνετάφημεν ουν Αυτώ δια του Βαπτίσματος εις τον θάνατον» (Ρωμ. στ: 3-4), και το : «Ει γαρ σύμφυτοι γεγόναμεν τω ομοιώματι του θανάτου αυτού» (Ρωμ. στ: 5).

Δεν υπάρχουν σχόλια: