«Κατ᾽ εἰκόνα καὶ καθ᾽ ὁμοίωσιν» -- Τοῦ Μιχαὴλ Ε. Μιχαηλίδη, Θεολόγου

Ὁ πάνσοφος καί παντοδύναμος καί πανάγαθος Τριαδικός Θεός, εἶναι ὁ Δημιουργός τοῦ σύμπαντος κόσμου, «ὁρατῶν τε πάντων καί ἀοράτων». Τήν τελευταία χρονική περίοδο - τήν 6η ἡμέρα, ὅπως τήν ὀνομάζει ἡ Παλαιά Διαθήκη - δημιουργήθηκε ὁ ἄνθρωπος σ᾽ ὅλο του τό μεγαλεῖο. «Εἶπεν ὁ Θεός, ποιήσωμεν ἄνθρωπον κατ' εἰκόνα ἡμετέραν καί καθ᾽ ὁμοίωσιν»(Γεν Α´ 26). Σχολιάζοντας τίς δυό λέξεις ὁ Δημ. Τσελεγγίδης, δογματικός θεολόγος καί Καθηγητής Πανεπιστημίου, γράφει: «Σύμφωνα μέ τήν θεολογική ἀνθρωπολογία τῆς Ἐκκλησίας μας, μέ τή πτώση τοῦ προγονικοῦ ζεύγους, ὁ ἄνθρωπος ἔχασε τό "καθ᾽ ὁμοίωσιν", διατήρησε ὅμως τό "κατ᾽ εἰκόνα", ἀμαυρωμενο ἀπό τήν προπατορική ἁμαρτία. Τό "κατ᾽ εἰκόνα", παρά τήν ἀμαύρωσή του, δέν καταστρέφεται ποτέ ἀπό τήν ὁποιαδήποτε ἁμαρτία τοῦ ἀνθρώπου... Μέ τό Βάπτισμα καθαρίζεται καί ἐξυγιαίνεται... Μέ τίς ἁμαρτίες ὅμως μετά τό Βάπτισμα, ὁ πιστός ἀπενεργοποιεῖ τό "καθ᾽ ὁμοίωσιν" καί συσκοτίζει τό "κατ᾽ εἰκόνα"». Ἔρχεται λοιπόν ἡ Ἐκκλησία - σάν σταθμός πρώτων βοηθειῶν - νά προλάβει, ἀλλά καί νά θεραπεύσει ὅλα ἐκεῖνα τά ἁμαρτήματα τά μετά τό Βάπτισμα.

Ὁ σκοπός γιά τόν ἄνθρωπο, παραμένει ἀναλλοίωτος: Ἡ κατάκτηση τοῦ "καθ᾽ ὁμοίωσιν", ὁ φωτισμός, ἡ ἀπάθεια, ἡ ἕνωση καί ἡ θέωση. Μέ μιά λέξη: Ὁ ἁγιασμός. Εἶναι ρητή ἡ Παύλεια ἐντολή: «Εἰρήνην διώκετε μετά πάντων καί τόν ἁγιασμόν, οὗ χωρίς, οὐδείς ὄψεται τόν Κύριον»(Ἑβρ. ΙΒ´ 14). Καί «ἅγιοι γίνεσθε, ὅτι ἐγώ ἅγιός εἰμι» (Α´ Πέτρ. Α´ 16). Ἐάν τά διάφορα πάθη σκοτίζουν τή συνείδηση καί τήν ψυχή, ἡ ἀπάθεια, δηλαδή, ἡ ἀπαλ- λαγή ἀπ᾽ τά πάθη, καθαρίζουν καί φωτίζουν τό νοῦ. «Νοῦς, παθῶν ἐλευθερωθείς, φωτοειδής γίνεται... ἀδιαλείπτως καταλαμπόμενος», παρατηρεῖ ὁ ὅσιος Θαλάσσιος ὁ Λίβυος. Ἡ τελειότητα δέν εἶναι, παρά ἡ συνεχής καί ἀδιάλειπτη πρόοδος τοῦ νοῦ καί τῆς ψυχῆς. Ὁ δέ ἀββάς Φιλήμων γράφει: «Διά γάρ πόνων, καί πειρασμῶν δεῖ ἐκκαθάραι ἡμᾶς τήν εἰκόνα, καθ᾽ ἥν γεγόναμεν λογικοί... καί τῆς πρός Θεόν ὁμοιώσεως...». Μέ προσπάθειες καί κόπους, νά καθαρίσουμε τήν εἰκόνα - ἄνθρωπος -, ἀφοῦ στό κατ᾽ εἰκόνα βρίσκεται καί τό λογικό. Ἀλλ᾽ ἰδιαίτερα νά φροντίσουμε νά ἐπιτύχουμε τήν ὁμοίωσή μας πρός τόν ἴδιο τόν Θεό. Ὁ κορυφαῖος Ἀπόστολος Παῦλος ἔλεγε: «Μιμηταί μου γίνεσθε, καθώς κἀγώ Χριστοῦ» (Α´ Κορ. ΙΑ΄ 1). Ἡ μίμηση τοῦ Χριστοῦ εἶναι καί ὁμοίωση Θεοῦ. Ἀλλά καί ἡ ὁμοίωση Θεοῦ εἶναι μίμηση Χριστοῦ. Ὅλα δέ τά βάρη τῶν ἁμαρτιῶν, τά ἐξουδετερώνει ἡ Μετάνοια. Αὐτή ἀνακαινίζει, αὐτή μεταμορφώνει, αὐτή κάνει δῶρο τήν καταλλαγή, καί αὐτή εἰσάγει στόν παράδεισο. Χάσαμε τόν πρῶτο παράδεισο τῆς γῆς, ἀλλά μᾶς ἀναμένει ὁ ἄπειρα ὡραῖος καί μεγαλειώδης, ὁ οὐράνιος καί αἰώνιος παράδεισος. Ἀρκεῖ ὁ λόγος τοῦ Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου: «Ζεῖν ὑπέρ τά ὁρώμενα».